అరుణాచల్ ప్రదేశ్ తూర్పు సెక్టార్లో... భారత్-టిబెట్లను వేరు చేస్తున్న మెక్మోహన్ రేఖకు కేవలం 16 కిలోమీటర్ల దూరంలో చైనా సైన్యం కీలక స్థావరం ఏర్పాటు చేసుకుంది. గతేడాదే టిబెట్కు సమీపంలోని యింగ్చీ ప్రాంతంలో ఈ కీలక సైనిక పోస్టు నెలకొల్పింది.
భారత సరిహద్దులోని చివరి అవుట్పోస్ట్ అరుణాచల్లోని.. టూటింగ్. దానికి సమీపంలోని యింగ్చీ వద్ద ఉన్న బేయి.. 52, 53వ మౌంటేన్ మోటరైజ్డ్ ఇన్ఫాంట్రీ బ్రిగేడ్లకు కేంద్రంగా ఉన్నాయి. ఇవి రెండూ టిబెట్ మిలిటరీ జిల్లా పరిధిలోనే ఉంటాయి.
ఈ నేపథ్యంలోనే లద్దాఖ్లో ఉద్రిక్తతలు సృష్టిస్తున్న చైనా.. అసలు ప్రణాళికలో భాగంగా అరుణాచల్పై దృష్టి సారించింది. భారత్ ఈ విషయంలో అప్రమత్తంగా ఉండాలి. పీపుల్స్ లిబరేషన్ ఆర్మీ (పీఎల్ఏ) మోహరింపుల్లో భాగంగా.. 77 ఆర్మీ గ్రూపులను, సరిహద్దు పహారా రెజిమెంట్లను రంగంలోకి దించింది.
లాసా-యున్నన్ రహదారికి దగ్గర్లోనే ఉన్నాయి ఈ మోహరింపులు. ప్రధానంగా సైన్యం, సైనిక పరికరాలను తరలించేందుకు ఉపయోగపడే విధంగా ఇక్కడి ప్రాంతాన్ని తీర్చిదిద్దారు. ఇక్కడ మరో కీలకమైన రైల్వే జంక్షన్ కూడా ఏర్పాటు చేశారు.
ఇక మెక్మోహన్ రేఖ సరిహద్దు ప్రాంతంలో మౌలిక సదుపాయాలు కల్పిస్తూనే.. సైనిక స్థావరాలను ఏర్పాటు చేసేందుకు ప్రయత్నిస్తుంది డ్రాగన్. వ్యూహాత్మక అవసరాలే లక్ష్యంగా పీఎల్ఏ వేగంగా పావులు కదుపుతోంది. అరుణాచల్ ప్రదేశ్కు ద్వారాలుగా ఉన్న పర్వతాలను స్వాధీనం చేసుకునే ఆలోచనలో ఉంది.
1962లో చైనా సైన్యం ప్రధానంగా అరుణాచల్ ప్రదేశ్... తూర్పు, పశ్చిమ ప్రాంతాలైన తవాంగ్, వాల్లాంగ్లోకి చొచ్చుకొచ్చింది. ప్రస్తుతం అరుణాచల్ సరిహద్దుకు సమాంతరంగా ఉన్న లాసా-యున్నన్ రహదారి.. మెక్మోహన్ రేఖతో సంధానం చేసే మార్గాలతో అరుణాచల్లోకి మరిన్ని మార్గాలు తెరుస్తోంది.
అమెరికాకు చెందిన 'స్ట్రాట్ఫర్' మేధావుల అంచనాల ప్రకారం.. దాదాపు 10 వాయుసేన స్థావరాలు సిక్కిం నుంచి అరుణాచల్ మధ్య చైనా వాయుసేన ఏర్పాటు చేసినట్లు తెలుస్తోంది. 2017 డోక్లాం ఘర్షణల తర్వాతే 7 నెలకొల్పింది. వీటిలో యింగ్చీ సహా మిగతా స్థావరాల్లో ఎలక్ట్రానిక్ వార్ఫేర్ స్టేషన్లతో సహా అత్యుధునిక సాంకేతికత అందుబాటులోకి తెచ్చింది.
ఈ అదనపు వాయు సామర్థ్యం.. వివాదాస్పద ప్రాంతాల్లో చైనా ఆధిపత్యం ప్రదర్శించేందుకే అంటున్నాయి నివేదికలు. ఉపరితల దాడులకు సహరించేలా ఈ ఏర్పాట్లు ఉన్నాయి. ప్రస్తుతం భౌగోళికంగా తూర్పు లద్దాఖ్ ప్రాంతంపైనే చైనా దృష్టి సారించినట్లు కనిపిస్తున్నా.. సరిహద్దు వెంట ముఖ్యంగా వివాదాస్పదంగా ఉన్న సిక్కిం, అరుణాచల్ ప్రదేశ్లలో భారత్ మరిన్ని మౌలిక సదుపాయాలు కల్పించే విధంగా దృష్టి పెట్టాల్సిన అవసరాన్ని గుర్తు చేస్తున్నాయి.
ఎందుకంటే, వాస్తవాధీన రేఖలా మెక్మోహన్ రేఖ వద్ద అంత రక్షణ ఉండదు. ముఖ్యంగా భారత్వైపు నుంచి దట్టమైన అడవులు, వాతావరణ పరిస్థితులు, దూరం.. ఇలా పరిస్థితులు కఠినంగా ఉంటాయి.
ప్రస్తుతం నెలకొన్న ఉద్రిక్తతలను చర్చల ద్వారా పరిష్కరించుకుందామంటూనే.. దాడులకు తెగబడుతోంది చైనా. చర్చల సమయంలో.. సరిహద్దులో భారత్ మౌలిక సదుపాయాల కల్పనను వ్యతిరేకిస్తుంది. 1959లో చెప్పినట్లుగా ఆ ప్రాంతాలు మావేనంటూ వాదిస్తోంది. అయితే, నాటి చైనా ప్రధాని చౌ-ఎన్ లై వాదనను... భారత ప్రధాని నెహ్రూ తిరస్కరించారు.
ఈ వాదనలో ప్రమాదకరమైన విషయం ఏంటంటే, 1959 తర్వాత జరిగిన అన్ని చర్చలు, ఒప్పందాలు, అలాగే ప్రస్తుతం కొనసాగుతున్న దౌత్య-సైనిక చర్చలు తిరస్కరణకు గురైనవే. చైనా మెక్మోహన్ రేఖను గుర్తించట్లేదు. అదే సమయంలో అరుణాచల్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రమే కాదంటోంది. ఆ ప్రాంతం టిబెట్లో అంతర్భాగమని, కాబట్టి చైనాదేనని వాదిస్తోంది.
ఆసక్తికరమైన అంశమేంటంటే, 2017 డోక్లాం సంక్షోభం తర్వాత.. చైనా ఆ ప్రాంతంలో సైనిక సదుపాయల కల్పనను ముమ్మరం చేసింది. ముఖ్యంగా ఈశాన్య రాష్ట్రాలను ప్రధాన భూభాగంతో అనుసంధానం చేస్తున్న 22 కిలోమీటర్ల 'చికెన్ నెక్' ప్రాంతంపై ప్రత్యేక దృష్టి సారించింది.
తాజాగా చైనా- భూటాన్ సరిహద్దు వివాదం రేగిన నేపథ్యం కూడా ఇందుకు సంబంధించిందిగానే కనిపిస్తోంది. సిక్కింతో పాటు భూటాన్, ఈశాన్య రాష్ట్రాలపై డ్రాగన్ కన్నేసినట్లు స్పష్టంగా తెలుస్తోంది.
-సంజీవ్ బారువా, సీనియర్ పాత్రికేయులు
